Flora de los alrededores del volcán Licancabur

En el sitio Alrededores del Volcán Licancabur se registraron 93 especies las cuales se distribuyen taxonómicamente en 72 Dicotiledóneas (Magnoliopsida) (77,4%), 18 Monocotiledóneas (Liliopsida) (19,4%), 2 Gnetopsida (2,2%) y una Pteridophyta (1,1%). Se identificaron cuatro comunidades vegetales: Fabianetum ramuloso-denudatae, Acantholippio deserticolae-Atriplicetum imbricatae,   Festuca chrysophylla-Fabiana bryoides y Festuca orthophyll- Parastrephia lucida. Se muestra un catálogo florístico del sector Volcán Licancabur, especificando la forma de vida (según Raunkiær 1934) y el origen fitogeográfico. FV= Forma de vida, OF= Origen fitogeográfico, Cr= Criptófito, Nf= Nanofanerófito, Ca= Caméfito, Hc= Hemicriptófito, Te= Terófito; N= Nativo, I= Introducido.

 

ESPECIES

FAMILIA

NOMBRE COMÚN

FV

OF

Pteridophyta (Filicopsida)

 

 

 

 

Notholaena nivea (Poiret) Desv.

Adiantaceae

s.n.

Hc

N

Pinophyta (Gnetopsida)

 

 

 

 

Ephedra breana Phil.

Ephedraceae

Pingo-pingo

Nf

N

Ephedra multiflora Phil. ex Stapf

Ephedraceae

Pingo-pingo

Nf

N

Angiospermae (Magnoliophyta)

 

 

 

 

Dicotyledoneae (Magnoliopsida)

 

 

 

 

Acantholippia punensis Botta

Verbenaceae

Rica-rica

Hc

N

Adesmia aphylla Clos

Fabaceae

s.n.

Ca

N

Adesmia atacamensis Phil.

Fabaceae

s.n.

Ca

N

Adesmia echinus K. Presl

Fabaceae

s.n.

Ca

N

Adesmia kingii Phil.

Fabaceae

s.n.

Ca

N

Adesmia melanthes Phil.  

Fabaceae

s.n.

Ca

N

Adesmia polyphylla Phil.

Fabaceae

s.n.

Ca

N

Adesmia sp.

Fabaceae

s.n.

Ca

N

Adesmia subterranea Clos

Fabaceae

Cuerno de cabra

Ca

N

Ambrosia artemisioides Meyen et Walp.

Asteraceae

s.n.

Hc

N

Astragalus sp.

Fabaceae

Yerba loca

Ca

N

Atriplex imbricata (Moq.) Dietr.

Chenopodiaceae

Ojalá, piyaya

Nf

N

Azorella cryptantha (Clos) Reiche

Apiaceae

Llaretilla

Ca

N

Baccharis boliviensis (Wedd.) Cabr.

Asteraceae

Pesco tola

Nf

N

Baccharis incarum Wedd.

Asteraceae

Tola

Nf

N

Baccharis petiolata DC. var. petiolata

Asteraceae

s.n.

Nf

N

Calandrinia salsoloides Barn.

Portulacaceae

Aquanosa

Hc

N

Chaetanthera dioica (Remy) B.L. Rob.

Asteraceae

s.n.

Ca

N

Chaetanthera revoluta (Phil.) Cabr.

Asteraceae

Chinita revoluta

Ca

N

Chenopodium petiolare H.B.K.

Chenopodiaceae

s.n.

Te

N

Chuquiraga atacamensis O.K.

Asteraceae

s.n.

Ca

N

Cumulopuntia hystrix F.Ritter

Cactaceae

s.n.

Ca

N

Diplostephium meyenii Wedd.

Asteraceae

s.n.

Hc

N

Erigeron andicola DC.

Asteraceae

Erigerón andino

Hc

N

Fabiana densa Remy var . ramulosa

Solanaceae

s.n.

Nf

N

Fabiana denudata Miers

Solanaceae

Alma tola

Nf

N

Fabiana squamata Phil.

Solanaceae

s.n.

Nf

N

Gnaphalium sp.

Asteraceae

s.n.

Hc

N

Haplopappus rigidus Phil.

Asteraceae

s.n.

Ca

N

Hoffmanseggia sp.

Caesalpiniaceae

s.n.

Nf

N

Junellia seriphioides (Gill. et Hook.) Mold.

Verbenaceae

Rosa

Ca

N

Krameria lappacea (Dombey) Burdet & B.B. Simpson

Krameriaceae

Pacul

Nf

N

Lampaya sp.

Verbenaceae

Lampaya

Hc

N

Limosella australis R. Br.

Scrophulariaceae

Limosela

Hc

N

Lupinus oreophilus Phil.

Fabaceae

s.n.

Na

N

Lycopersicon chilense Dunal

Solanaceae

Tomatillo

Hc

N

Menonvillea sp.

Brassicaceae

s.n.

Hc

N

Moschopsis monocephala (Phil.) Reiche

Calyceraceae

s.n.

Hc

N

Mulinum crassifolium Phil.

Apiaceae

Zucunco

Ca

N

Neuontobothrys linifolius (Phil.) O.E. Schulz

Brassicaceae

s.n.

Hc

N

Nototriche auricoma (Phil.) A.W. Hill

Malvaceae

Nototriche

Ca

N

Nototriche cfr. pulvinata

Malvaceae

Nototriche

Ca

N

Opuntia conoidea (Back.) A. Hoffmann

Cactaceae

Tunilla

Ca

N

Opuntia ignescens Vaupel

Cactaceae

Jala-jala, puskayo

Ca

N

Parastrephia phylicaeformis (Meyen) Cabr.

Asteraceae

s.n.

Nf

N

Parastrephia quadrangularis (Meyen) Cabr.

Asteraceae

Supo tola

Nf

N

Parastrephia teretiuscula (O.K.) Cabr.

Asteraceae

s.n.

Nf

N

Perezia atacamensis (Phil.) Reiche

Asteraceae

Marancel

Cr

N

Perezia pygmaea Wedd.

Asteraceae

s.n.

Hc

N

Polyachyrus carduoides Phil.

Asteraceae

Borlón de alforja

Hc

N

Pycnophyllum bryoides (Phil.) Rohrb.

Caryophyllaceae

K'ota

Te

N

Pycnophyllum macropetalum Mattf.

Caryophyllaceae

s.n.

Te

N

Senecio adenophyllus Meyen ex Walp.

Asteraceae

s.n.

Hc

N

Senecio atacamensis Phil.

Asteraceae

s.n.

Hc

N

Senecio cfr. algens

Asteraceae

s.n.

Hc

N

Senecio cfr. socompae

Asteraceae

s.n.

Hc

N

Senecio graveolens Wedd.

Asteraceae

s.n.

Hc

N

Senecio puchii Phil.

Asteraceae

s.n.

Hc

N

Senecio rosmarinus Phil. var. rosmarinus

Asteraceae

Pukachaqui

Nf

N

Sisymbrium amplexicaule A. Gray

Brassicaceae

s.n.

Te

N

Solanum furcatum Dunal ex Poir. var. furcatum

Solanaceae

s.n.

Nf

N

Tagetes multiflora H.B.K.

Asteraceae

s.n.

Hc

N

Tarasa operculata (Cav.) Kapov.

Malvaceae

s.n.

Ca

N

Tephrocactus atacamensis (Phil.) F. Ritter

Cactaceae

Chuchampe

Nf

N

Tiquilia sp.

Boraginaceae

s.n.

Hc

N

Trichocereus atacamensis (Phil.) Fried. & Rowl.

Cactaceae

Cardón grande

F

N

Trichocline caulescens Phil.

Asteraceae

s.n.

Hc

N

Urbania pappigera Phil.

Verbenaceae

s.n.

Hc

N

Valeriana nivalis Wedd.

Valerianaceae

s.n.

Hc

N

Werneria aretioides Wedd.

Asteraceae

Paposa

Cr

N

Werneria denticulata Blake

Asteraceae

Paposa

Cr

N

Werneria poposa Phil.

Asteraceae

Paposa

Cr

N

Monocotyledoneae (Liliopsida)

 

 

 

 

Aristida adscensionis L.

Poaceae

s.n.

Hc

I

Aristida asplundii Henrard.

Poaceae

s.n.

Hc

I

Cortaderia atacamensis (Phil.) Pilger

Poaceae

Cola de zorro

Hc

N

Deyeuxia crispa Rugolo et Villav.

Poaceae

s.n.

Hc

N

Deyeuxia sp.

Poaceae

Champa

Hc

N

Deyeuxia deserticola Phil.

Poaceae

s.n.

Hc

N

Dielsiochloa floribunda (Pilger) Pilger

Poaceae

s.n.

Hc

N

Distichlis humilis Phil.

Poaceae

Brama

Hc

N

Festuca chrysophylla Phil.

Poaceae

Paja brava

Hc

N

Festuca orthophylla Pilger

Poaceae

Paja brava

Hc

N

Festuca sp.

Poaceae

s.n.

Hc

N

Polypogon australis Brongn.

Poaceae

Cola de zorro

Hc

N

Stipa bomanii Haum.

Poaceae

s.n.

Hc

N

Stipa chrysophylla Desv.

Poaceae

Pajonal

Hc

N

Stipa frigida Phil.

Poaceae

Keiru ichu, paja

Hc

N

Stipa nardoides (Phil.) Hackel ex Hitchc.

Poaceae

Chac'ke

Hc

N

Stipa speciosa Trin. et Rupr.

Poaceae

Pajonal

Hc

N

Stipa venusta Phil.

Poaceae

Vizcachera

Hc

N

Total especies: 93

 

 

 

 

 

Glosario

El sistema de Raunkiær. Es una categorización de las formas de desarrollo o formas biológicas de las plantas, creado por Christen C. Raunkiær (Raunkiær C 1934 The Life Forms of Plants and Statistical Plant Geography. Oxford University Press).

Origen fitogeográfico. Es expresado a través de la relación entre las especies nativas e introducidas.

Criptófito. Estas plantas, según el sistema de Raunkiær, se retraen durante las temporadas desfavorables. Las yemas perennes se hallan a cierta profundidad en el suelo (Geophytas) o en el agua (hidrófitos). Los órganos subterráneos sirven para acumular materias de reserva (bulbos, rizomas, tubérculos). Por ese motivo los criptófitos son capaces de sobrellevar fases prolongadas de sequía y crecen en todas las regiones áridas.

Fanerófito. Se incluyen todas las plantas leñosas o herbáceas vivaces (árboles, arbustos, cañas o grandes hierbas) cuyas yemas de reemplazo se encuentran en vástagos por encima de los 2-5 dm del nivel del suelo o del arranque del tallo en las formas reptantes. Por su talla se pueden distinguir los siguientes biótipos:

* Nanofanerófitos (< 2 m)
* Microfanerófitos (2 m-10 m)
* Mesofanerófitos (10 m-22 m)
* Macrofanerófitos (22 m-50 m)
* Megafanerófitos (> 50 m)

Caméfito. En este biotipo se incluyen plantas leñosas o herbáceas vivaces cuyas yemas de reemplazo se encuentran en vástagos, siempre por encima del nivel del suelo hasta los 50 cm de altura de media (20 cm en climas fríos y 100 cm en los cálidos).

Hemicriptófito. Hemi, del griego la mitad o a medias para indicar "incompleto" y critophyto planta con el prefijo cripto, "oculto". Dentro del sistema de Raunkiær el biótipo hemicriptófito es la planta herbácea bienal o vivaz cuya yemas subsisten a ras del suelo. Las plantas, en su proceso de adaptación o convergencia al clima y ambientes diversos, desarrollan una serie de caracteres externos, morfológicos y estructurales.

Terófito. Plantas de las que sólo perduran las semillas en la época desfavorable.